Stres, en genel anlamı ile yaşadığımız olay ve içinde bulunulan durumlara karşı ortaya çıkan zorlayıcı ve rahatsız edici gerilimleri ifade eder. Stresin, herkesin yaşadığı oldukça doğal bir durum olduğu ve tüm insanlarda bulunduğunu ifade etmek gerekir.
Stres, iyi yönetildiğinde üretkenliği ve verimliliği arttırır. Aşırı stres kadar, stres seviyesinin aşırı düşük olması da performansı düşürür.
Önemli yaşam değişiklikleri ve bazı çevresel olaylar gibi olumlu ya da olumsuz yaşam olayları strese sebep olabilir.
Yaşam değişiklikleri ve çevresel olaylar arasında taşınma, okula başlama veya okul değiştirme, yeni bir işe geçme veya işten ayrılma, akademik kaygı, mezuniyet ve gelecek kaygısı, ekonomik sıkıntılar, sağlığın tehditi veya kaybı, yalnızlık, ev özlemi, sevdiklerimizden ayrılma, bir yakının ölümü, ilişki sorunları, şiddet sıralanabilir.
Neleri stres kaynağı olarak gördüğünüz ve ne kadar stres yaşadığınız kişiliğinize, olaylara bakış açınıza da bağlıdır. Aslında bizi geren sadece yaşantıların kendisi değil, onlarla ilgili beklenti ve yorumlarımızdır. İnsanlar farklı olayları stres verici olarak algılar ve farklı tepkiler gösterir. Kişinin yaşayacağı stresi belirleyen yaşantılar ile kişi arasındaki etkileşimdir. Stresle baş etmenin en iyi yolu, kişinin kendisinde strese neden olan şeyleri fark edip kontrol altına almasıdır.
Stresin bazı belirtileri:
Stres kaynakları kişiden kişiye değişiklik gösterse de, stres belirtileri ise pek çok kişi için benzer olabilir. Yaşadığımız stres düzeyi arttıkça, belirtileri de artar. Eğer birçok belirti sizin için söz konusu ise vakit kaybetmeden bir ruh sağlığı uzmanına başvurmalısınız.
Duygusal: Kaygı, gerginlik, huzursuzluk ve rahatlayamama, korku, utanma, umutsuzluk, sabırsızlık, öfke, üzüntü.
Düşünsel: Kendini eleştirme, odaklanmada ve karar vermede güçlük, unutkanlık, başarısızlık ile ilgili düşünceler, yoğun olumsuz düşünceler.
Davranışsal: Ağlama, sinirlilik, dişleri sıkma, kişiler arası ilişkilerde bozulmalar, cinsel işlevlerde bozulmalar, kendine/bedenine zarar verme, duygusal yeme, bağımlılık yapıcı maddelere başvurma.
Fiziksel: Nefes darlığı, nefes alamama hissi, kaslarda gerginlik, ağrı ve sızı, ellerin terlemesi, baş ağrısı, sırt ya da boyun problemleri, sık hastalanma, yorgunluk hissi, kalp çarpıntısı, titreme, sindirim sorunları, uyku sorunları, iştah artması ya da azalması.
Stresle baş edilemediğinde uzun vadede baş ağrısı, yüksek tansiyon, kalp rahatsızlıkları, mide bağırsak problemleri (ülser, gastrit, kolit gibi), cilt problemleri (zona, ürtiker, akne gibi), psikolojik problemler (depresyon, fobiler, obsesif kompulsif bozukluk gibi) gibi durumlara neden olabilir.
Stresle başa çıkmak için yapabilecekleriniz:
Öncelikle yaşadığınız stresin nelerden kaynağını, sizi neyin rahatsız ettiğini, hangi duyguları yaşadığınızı ve onlara nasıl tepki verdiğinizi fark etmeye çalışmak önemli olacaktır.
İşlevsel olmayan bazı baş etme yolları: Sigara, alkol, uyuşturucu kullanmak, genelde yediğinizden daha çok ya da daha az yemek, kendinize/bedeninize zarar vermek, sizi endişelendiren strese sokan şeyleri düşünmemeye çalışmak, andan koparak sosyal medyada uzun zaman gezmek.
İşlevsel olabilecek bazı baş etme yolları: Kendinizi dinleyerek sizi tetikleyen şeylerin ne olduğunu fark etmek ve o an ki duygunuzu anlamaya çalışmak, kontrolünüzde olan ve olmayan şeylerin ayırdına varmak, olumsuz yönlerin yanında olumluları da görmeye çalışmak, düzenli özbakım yapmak, güvendiğiniz ve sevdiğiniz kişilerden destek almak, başa çıkmak güçleştiğinde bu zorlu durumun içinde kalarak kendinize yüklenmek yerine bir uzmandan destek almak.
Bize Ulaşın:
Öğrenci Merkezi – Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Birimi